Wat een mijlpaal… Je kleine meid of jongen wordt vier jaar en gaat dan voor het eerst naar school! Toch een hele gebeurtenis, zowel voor hem als voor de papa en mama. Want het is best spannend, zo’n nieuwe plek met nieuwe kindjes en een nieuwe juf of meester. Alles gaat net weer even anders dan op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf. En wat heb je eigenlijk allemaal nodig? Er komt best een heleboel op je af. Daarom hebben wij alles wat je moet weten en doen voor die eerste schooldag op een rij gezet. Dan loopt het straks allemaal vast heel soepel!

Voor het eerst naar school

Als je kind vier jaar wordt, mag hij of zij naar school. Het is nog niet verplicht, de leerplicht geldt pas vanaf vijf jaar. Maar de meeste kinderen in Nederland beginnen op de basisschool als ze 4 jaar zijn. Iedere nieuwe leerling start in groep 1. Op veel scholen bestaat er ook nog een groep 0. Hierin zitten de kinderen die tussen januari en juli instromen. Meestal zit deze groep 0 gewoon bij groep 1 in. Maar als er in die maanden erg veel kinderen bij komen, kan het soms ook een aparte instroomgroep zijn. Kinderen die zijn ingestroomd in groep 0, gaan het schooljaar erna naar groep 1 en nog een jaar later naar groep 2. Zij kleuteren dus meestal wat langer, dan de leerlingen die tussen augustus en december instromen en iets korter dan 2 jaar in de kleutergroep zitten.

Hoe ziet een schooldag eruit?

In groep 1 staat het leren, door te spelen centraal en ligt de nadruk op de sociaal emotionele ontwikkeling. Wennen aan de regelmaat en rituelen in de klas en de omgang met de nieuwe klasgenootjes en de leerkracht. Veel scholen beginnen in groep 1 met het zitten in de kring. Er wordt een begroetingsliedje gezongen, gevolgd door een kringgesprek. De kinderen mogen iets vertellen of de leerkracht vertelt wat, bijvoorbeeld over het weer, welke dag het vandaag is of er wordt besproken wat er in het weekend allemaal beleefd is. Door dit iedere dag te herhalen, leren de kinderen nieuwe woorden en dingen als tellen en ordenen. Daarna wordt er gewerkt en gespeeld in verschillende hoeken in de klas, zoals de ‘poppenhoek’ of ‘bouwhoek’. Het werken bestaat vaak uit een knutselwerkje of een opdracht als een puzzel of spelletje. Iedere dag gaan de kleuters om 10 uur drinken en fruit eten en rond twaalf uur zit de ochtend erop. Er wordt thuis of – als er een continurooster is – op school een broodje gegeten. En ’s middags herhaalt zich weer een programma van werken, spelen, spelletjes doen en voorlezen. Ook wordt er tussendoor regelmatig buiten gespeeld.

Alvast wennen op school

De stap naar de basisschool kan behoorlijk groot zijn. Zeker als je kind nog niet eerder naar een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf is geweest. Daarom hebben veel scholen wen-ochtenden waarop je kind kan komen kijken en meedoen in de klas. Zo kan de toekomstige kleuter alvast wennen aan het gebouw, de kinderen en de juf of meester. Ongeveer 2 maanden tot 6 weken voor de verjaardag van je kind neemt school contact op om hierover afspraken te maken. Wennen mag maximaal 5 hele dagen. Scholen kunnen die verdelen in halve dagen, maar ook een kortere wen-periode aanhouden. Dit gaat in samenspraak met de ouders.

Je kind mentaal voorbereiden op de basisschool

Voordat de grote dag aanbreekt, is het fijn als je met je kind praat over school. Fiets er een keer langs om het gebouw en het speelplein te laten zien. Vertel bijvoorbeeld hoe de juf heet en wat je allemaal doet in de klas. Maar maak er niet een enorme issue van en houd het vooral leuk en luchtig. Want anders maak je het naar school gaan te groot en kan je kind er juist tegenop gaan zien. Er zijn heel veel leuke boekjes met als thema ‘voor het eerst naar school’ waarin een schooldag beschreven wordt en ook de spanning die daarbij kan komen kijken. Handig om voor te lezen! Je kind mag weten dat die spanning erbij hoort en zo’n verhaal leidt misschien ook weer tot een gesprek, waarbij je wat van die spanning weg kunt nemen. Enkele boekjes die wij voorgelezen hebben:

Tel af met de printable back to school aftelkalender (gratis download)

Met de back to school aftelkalender maak je heel duidelijk aan jouw kindje hoe lang het duurt. Tijd is een vaag begrip voor jouw 4-jarigen en dit is een heel handig hulpmiddel. Het principe is simpel: downloaden, uitprinten, ophangen en elke dag een dagje afstrepen of inkleuren, wat je wilt. 

Download hier de aftelkalender

Je kind voorbereiden op de basisschool

Naast de mentale voorbereiding zijn er ook een aantal praktische dingen waarvan het handig is als je kind die onder de knie heeft. Zoals zelfstandig naar de wc kunnen. Lukt dat met plassen wel, maar is het afvegen van de billen nog een probleem? Maak je niet al te druk, dat vinden veel net 4-jarigen nog lastig. En vaak lost dat zich op school vanzelf wel op. Sommigen kinderen houden het op, terwijl anderen het toch zelf gaan proberen. Een spoor in de onderboek hoort bij het leerproces. En voor ‘ongelukjes’ heeft school altijd wat reservekleding. Ook aan- en uitkleden – voor het gymmen – moet je kind zelf kunnen. Dus trek je kind makkelijke kleding aan naar school. En lukt het een keer niet met een rits of knoop? Dan helpt een ouder kindje vaak wel eventjes. Zo zal je kind het snel zelf leren. Je gaat je nog verbazen over hoe snel de zelfstandigheid van je kind in die periode toeneemt.

Schoolspullen

Als je voor het eerst naar school gaat, heb je ook een heleboel nieuwe spullen nodig. En het is leuk om die samen met je kind te kopen of uit te zoeken. Zo kijkt hij of zij er extra naar uit om de spulletjes in gebruik te nemen. Schaf een goeie rugzak. Niet een hele kleine, want tijdens de kleuterperiode zullen er heel wat knutselwerkjes mee naar huis genomen worden en het is handig als die erin passen. Verder heb je een broodtrommel, fruit- of snackbakje en twee lekvrije bekers nodig, die je kind zelf kan openmaken. Tenzij je kind tussen de middag thuis eet, dan heb je aan één beker en een snackbakje voldoende. Koop tot slot ook een gymtas, gymschoenen en gymkleding. En voorzie de tassen, kleding, schoenen, bekers en bakjes van een naamsticker of naamlabel, zodat ze niet al na de eerste dag kwijtraken. 

De eerste schooldag

En dan breekt toch echt de eerste schooldag aan! Dat kan ondanks de wen-dagen nog steeds een beetje spannend zijn. Als het van school mag, kun je een knuffel meegeven. Daarmee voelt je kind zich vaak net wat minder alleen. Wanneer je jouw kleuter de juf of meester een handje heeft gegeven, op zijn of haar stoel zit en je misschien nog een boekje hebt voorgelezen, is het tijd om te gaan. Ga na het afscheid nemen zo snel mogelijk weg. Het kan zijn dat er eventjes wat tranen vloeien, maar meestal is je kind alweer heel snel afgeleid, door wat er allemaal gebeurt in de klas. Dus houd dat in je achterhoofd en blijf – hoe moeilijk het misschien ook is – niet plakken en ga vooral niet mee huilen. Dat maakt het afscheid tot iets ergs.

Doodop

Voor het eerst naar school gaan, is hartstikke vermoeiend. Dus reken er maar op dat je kleuter de eerste schooldagen extra druk kan zijn, veel huilt, meer aandacht nodig heeft, lusteloos op de bank hangt of zelfs in slaap valt. Al die nieuwe indrukken, prikkels en de drukte hakken er flink in. Probeer geduld te hebben en begrip op te brengen, je weet waar het vandaan komt. En als je kind wat langer op school meedraait, zul je zien dat het gedrag vanzelf verdwijnt.

Leerplicht

Je kindje mág vanaf zijn vierde levensjaar naar de basisschool, vanaf vijf jaar is school verplicht. Voor sommige kinderen is het te vermoeiend om gelijk een hele week naar school te gaan. Als het nodig is, kan je er, in overleg met de school, voor kiezen om je kleine halve dagen naar school te laten gaan. Als je kindje vijf is, mag je hem maximaal vijf uur per week thuis houden.

Heel veel plezier met deze nieuwe fase!