Hoe ga ik als ouder om met deze nieuwe fase?

Drie jaar geleden ging mijn zoon naar het voortgezet onderwijs. Dat vond ik best spannend. In de eerste plaats al, omdat hij zo’n 10 kilometer moest fietsen om op zijn nieuwe school te komen. Natuurlijk was ik trots dat hij deze nieuwe fase inging en had ik vertrouwen in hem. Tegelijkertijd stak echter ook de twijfel de kop op. Kan hij dit niveau aan? Zal hij zich wel prettig voelen op de nieuwe school? En… wat als er problemen zijn; heb ik dan nog wel grip? Ik kan wel zeggen dat deze nieuwe fase niet alleen spannend was voor mijn zoon. 

Dilemma’s 

Bij de overgang naar de middelbare school, ervaar je dat je je kind meer moet loslaten en dit geeft onrust. Je merkt dat je kind meer op een afstand komt te staan. Je vraagt je misschien af wat jouw rol gaat worden en ervaart het dilemma tussen vertrouwen hebben in de kracht van je kind en het willen beschermen. Ook voor een kind is deze overstap spannend en ook hij zal zich afvragen of hij het wel kan en of hij wel nieuwe vrienden krijgt. In die eerste schoolweken komt er van alles op je kind af. Denk maar eens aan al die nieuwe en wisselende docenten, de weg vinden in school en nieuwe klasgenoten. Je kind krijgt nieuwe verantwoordelijkheden zoals bijvoorbeeld het op tijd maken van huiswerk en ervoor zorgen dat je spullen voor elkaar zijn. Ook hij ervaart spanning tussen ‘kan ik het zelf doen of heb ik hulp nodig?’

Puberteit

Naast deze overstap, speelt ook dat je kind in een nieuwe ontwikkelingsfase komt; de puberteit. In deze fase verandert er veel in het gedrag van een kind en de relatie met de opvoeders. Kinderen gaan zich losmaken van hun ouders. Zo gaat een kind op zoek naar antwoorden op vragen als ‘wie ben ik?’, ‘wat kan ik?’ en ‘wat wil ik?’ en vindt de ontwikkeling van de eigen identiteit plaats. Daarbij zijn leeftijdsgenoten heel belangrijk en lijkt hun mening meer invloed te hebben dan die van de ouders. Pubers zijn energiek, creatief en ondernemend en zijn steeds meer in staat om abstract te denken en redeneren. De rijping van hun hersenen is nog volop bezig en regelfuncties zoals bijvoorbeeld het kunnen plannen en organiseren, het volhouden van een taak en het omgaan met tijd zijn nog niet volledig ontwikkeld. Juist deze executieve functies heeft een kind nodig op het voortgezet onderwijs en wordt onder andere verwacht dat hij zelf zijn huiswerk kan plannen. Onder invloed van hormonen verandert ook het bioritme, gaan kinderen later slapen en kost het meer moeite om ’s ochtends op tijd uit bed te komen. 

Rol van de ouder

Wat kan in deze nieuwe fase de rol van de ouder zijn? Jelle Jolles noemt in zijn boek ‘Het tienerbrein’* drie belangrijke hoofdpunten in de communicatie met je puberkind namelijk ‘steunen, sturen en inspireren’.Juist in deze fase ben je als ouder van betekenis en kan je jouw puberkind hulp, feedback en voorbeelden geven, en ervaringskennis met hem delen. Blijf betrokken door ‘vaste’ momenten te zoeken waarop je je kind spreekt; ga samen theedrinken of een activiteit doen. Stuur je kind door te helpen met plannen, hem te helpen herinneren aan zijn bijles en zijn game-tijd te begrenzen. Inspireer door je kind ruimte te geven voor het opdoen van nieuwe ervaringen en hem daarin te bemoedigen. Accepteer dat je kind soms tegendraadse beslissingen neemt en domme dingen doet, maar blijf het vertrouwen houden dat het goed komt en er met jouw hulp wel komt.

Tips

Tot slot geef ik als samenvatting nog deze vijf tips: 

  • Blijf betrokken en op de hoogte van wat er speelt;
  • Bied structuur en communiceer grenzen duidelijk;
  • Laat los en geef geleidelijk meer en passende verantwoordelijkheid;
  • Breng je boodschap positief, want afkeuring werkt averechts; 
  • Heb en houd vertrouwen in je kind.

Ik wens jullie samen veel succes en plezier met de start van deze nieuwe fase.

*Jolles, J. (2017). Het tienerbrein. Over de adolescent tussen biologie en omgeving. Amsterdam University Press.

Deze blog is geschreven door Adelien Bergman van de Praktijk voor beter leren, Brandts Buyspark 16, 7425 GD Deventer. Adelien helpt leerlingen bij het effectief leren en geeft regelmatig cursussen en workshops, zoals de cursus "Snel leren = leuk leren". Voor dit najaar heeft zij o.a. het volgende op de planning staan:

  • De cursus "Op weg naar de brugklas" op 13, 21 en 27 september: https://bit.ly/2oA66tR

  • De workshop "Het obstakel dat huiswerk heet", voor ouders en leerlingen in het voortgezet onderwijs, op 17 oktober 2018: https://bit.ly/2Nbt2x7