Hoe kunnen kinderen zelf hun conflicten oplossen?

Oefening baart kunst

Deze week is het de Week van de Opvoeding en stip ik in deze blog een veel voorkomend probleem bij kinderen aan. Waar mijn vorige blog voor Go-Kids ging over het weer naar school toe gaan na de zomervakantie, schrijf ik (Frank voor 't Hekke pedagogische coaching en ondersteuning) nu over iets dat de meeste ouders wellicht regelmatig zullen meemaken; een conflict tussen kinderen.

Zo kan het bijvoorbeeld maar zo zijn dat tijdens een bezoekje aan de speeltuin ineens die ene gave schommel vrij komt, jouw kinderen rennen er tegelijkertijd op af en willen allebei als eerste schommelen. Ruzie volgt.
Of je krijgt een vriendje van je zoontje te spelen en samen zitten ze gezellig met de autootjes te spelen. Dit gaat een hele poos goed en ze spelen leuk samen. Tot het moment dat er onenigheid ontstaat omdat ze allebei met hetzelfde autootje willen spelen. De vriendschappelijke en gezellige sfeer van zojuist is ver te zoeken en jij wordt erbij geroepen om dit probleem op te lossen.

Wij als volwassenen weten door onze levenservaring en relativeringsvermogen dat dergelijke problemen relatief eenvoudig op te lossen zijn. 

Een valkuil als het gaat om het oplossen van dergelijke 'eenvoudige' problemen is dan ook om zelf deel uit te gaan maken van het conflict. Je bent al snel geneigd om als ouder te beslissen dat eerst het ene kind en daarna het andere kind maar op de schommel moet. Of om partij te kiezen voor het kind dat als eerste met het autootje speelde en het andere kind af te leiden met een ander autootje. 

 

Rol van mediator

Je kunt er ook voor kiezen om het probleem én de verantwoordelijkheid voor het vinden van een oplossing bij de kinderen zelf te laten. Zelf neem je dan een neutrale rol als ‘mediator’ aan en bent er vooral om het proces te begeleiden.
Je helpt hen dan door een gesprek te creëren in plaats van een beslissing te nemen.
Tuurlijk, de knoop doorhakken is vaak makkelijker en sneller, maar leren de kinderen hier ook echt iets van? En het probleem is ontstaan in het spel en de belevingswereld van de kinderen, dat betekent dat de oplossing hier vaak ook te vinden is.

Een mooi en simpel voorbeeld hiervan vind ik hoe veel jongens een probleem oplossen. De ene jongen pakt de bal af van de andere jongen. Die geeft op zijn beurt de ene jongen een duw en pakt zijn bal terug. De ander neemt zijn verlies en doet weer mee.
Wij als volwassenen willen dan nog wel eens ingrijpen, want je moet niet duwen maar praten. In dit geval was dat dus niet de oplossing voor deze jongens. Zij hebben deze oplossing gevonden voor dit probleem en nemen hier allebei genoegen mee, wie zijn wij om daar dan een waardeoordeel aan te hangen?

Nu terug naar het voorbeeld van de autootjes, want daar kiezen de kinderen er juist voor om jou te roepen en het probleem op te laten lossen. Ook hier kun je proberen om de kinderen zelf een oplossing te laten vinden voor hun probleem.

Dat ziet er als volgt uit:

 

  1. Benoem “Ik zie dat jullieeen probleem hebben.”. 
                Probeer termen zoals “we” (daar maak jij dus ook deel vanuit) te
                vervangen door “jullie”.
  2. Geef de kinderen allebei de kans om hun verhaal te doen.
               Kinderen hebben nog moeite met het herkennen en  benoemen van
                emoties en behoeften, terwijl dit juist maakt dat zij de situatie op die
                manier ervaren. Probeer als volwassene de emoties en behoeften te
                benoemen en toe te voegen aan het verhaal, controleer wel of jouw
                interpretatie juist is :
                “Dus je werd eigenlijk boos toen hij jouw autootje afpakte?”  of
                “Dus jij wil ook graag de politie zijn en dus met die politieauto spelen?”.
  3. Samenvatten van de situatie en de belangen van beide kinderen. 
               Door kort samen te vatten wat er nu eigenlijk speelt verhelder je de
                situatie voor de kinderen.
  4. Vragen “Hoe kunnen jullie dit gaan oplossen?”.
                Bied beide kinderen de kans om een oplossing aan te dragen.
  5. Begeleiden in het vinden van een oplossing die voor beide kinderen acceptabel is.
               Bij deze aanpak gaat het erom dat de kinderen het een goede
               oplossing vinden, niet dat jij vindt dat ze de ‘juiste’ oplossing vinden.
  6. De situatie afsluiten.
               Geef de kinderen een compliment als zij zelf een oplossing vinden en
               benoem ook dat het goed is dat zij zélf hun probleem hebben opgelost.

Ook jonge kinderen kunnen zelf conflicten oplossen

Hoewel ik er eerst mijn twijfels over had, bleken ook jonge kinderen in staat op deze manier zelf tot een oplossing te komen.

Door op deze manier onenigheid tussen kinderen op te laten lossen,  leren de kinderen dat zij prima om hulp mogen vragen, maar dat het hún verantwoordelijkheid is om een conflict op te lossen.  

Door hen zelf te laten zoeken naar een oplossing wordt ook een vele malen groter draagvlak gecreëerd dan het geval is bij een ‘oordeel’ van ons als volwassenen. Vaak vinden kinderen namelijk voor 'simpele' ruzies ook 'simpelere' oplossingen dan wij als volwassenen.

En dan laat ik in deze blog de gunstige uitwerking op zaken als empathie, omgaan met tegenslagen, de actieve woordenschat en zelfredzaamheid van het kind nog maar even links liggen.


Zoals gezegd, is het vaak makkelijker om zelf even de knoop door te hakken. Het kost nu eenmaal meer tijd om met kinderen in gesprek te gaan en om uit te zoeken wat er nu werkelijk speelt. Maar iedere keer dat het kind op deze wijze zijn problemen leert oplossen, leert het beetje bij beetje vaardigheden aan om zélf een onenigheid of probleem op te lossen. Is dat, een kind competent maken, niet wat we eigenlijk willen?  Dan kun je het dus ook zien als investeren, nu kost het je even wat extra tijd, maar op termijn zul je er zeker de vruchten van plukken!

 

Veel succes!

 

Frank voor 't Hekke