Zelfstandig leren spelen... We doen er alles aan om kinderen zelfstandig te leren spelen. We leren bovendien van generatie op generatie, dat “teveel aandacht geven kinderen verwend maakt”. Dat het goed is als ze in hun eentje, zelfstandig leren zijn, zelfstandig leren spelen. Maar is dat zo? En zo ja, hoe leer je je kind zelfstandig spelen? 

Ook Ouders van Nu schrijft: “Het is belangrijk voor een kind dat hij leert om zichzelf te vermaken.” Als reden geeft OvN: “Op deze manier komt hij tot rust en leert hij creatief te zijn: hij moet iets verzinnen om te gaan doen.”

In hun eentje zelfstandig spelen zou dus goed zijn voor hun ontwikkeling en creativiteit. En dat laatste is het ook, maar ik denk alleen dat we te vaak gefocust zijn op die zelfstandigheid. Of dat nu is omdat we graag rust willen of omdat we willen dat onze kinderen rustig worden, wat de reden ook is, we horen van alle kanten, zoals bijvoorbeeld van het bekende blad Ouders van Nu, dat een kind door lekker zelfstandig te gaan spelen weer tot rust komt. Daar wil ik dus wat nuances in aanbrengen!

Waarom moeten kinderen soms tot rust komen?

Zelfs in de meest liefhebbende gezinnen is weleens stress, al was het maar een verhuizing of verandering van baan van de ouders. Kinderen ervaren bovendien allerlei dagelijkse, kleine vormen van stress, zoals een ander kind dat een autootje af pakt op school of hen een mep verkoopt op de opvang.

En kinderen die vol zitten met stress, verdriet, gebeurtenissen van de dag, angsten, gevoelens rondom veranderingen, kunnen vaak niet altijd lekker zelfstandig gaan spelen om rustig te worden.

Ouders van Nu schrijft dan: “Wanneer je kind te weinig tijd neemt om zelfstandig te spelen, is het verstandig het samen spelen af te remmen en hem te stimuleren zichzelf te vermaken.” Helaas heeft juist een kind dat vol zit met allerlei verhalen en gevoelens, onze aandacht nodig. Maar ook een kind dat vol zit en stilletjes in zijn eentje gaat spelen en zich afsluit van de rest van de wereld. Juist dan!

Spel is meer dan in je uppie creatief zijn

Spel helpt weliswaar om de wereld te verwerken en tot rust te komen, maar die verwerking kan meestal niet zomaar plaats vinden. Er is vaak nog iets anders nodig en dat is verbinding. Met andere woorden: er is dus een ander mens nodig om die verbinding te geven.

Een ander kind kan die veiligheid en verbinding helaas niet geven, omdat hij simpelweg de emotionele ontwikkeling nog niet heeft en teveel met zichzelf bezig is. Hij kan misschien het geduld niet opbrengen of heeft zelf nog van alles te verwerken.

Daarom is het zo belangrijk dat kinderen samen met ons ouders en andere volwassenen kunnen spelen om gebeurtenissen te kunnen verwerken. Wij volwassenen kunnen kinderen namelijk wel onverdeelde aandacht en verbinding geven. Wij kunnen ze daardoor helpen om door middel van spel hun emoties en ervaringen te verwerken en dus werkelijk van binnen tot rust te komen. En een kind dat zich goed voelt, zal zelfstandig gaan spelen.

Spelen ze zelfstandig, dan schrijft Ouders van Nu: “Geef kinderen een complimentje als ze zelfstandig spelen.” De focus ligt daarbij echter alleen op het zichtbare gedrag, niet op de onderliggende motivatie. Dan ben je als ouder dus water naar de zee aan het dragen. Een belangrijk verschil in de benadering die ik hier daarom aan draag is dus dat een kind niet alleen maar voor het oog “rustig zit te spelen”, omdat dat ons nu eenmaal een plezier doet, maar omdat hij werkelijk van binnen gemotiveerd is om alleen te spelen.

Ik heb het overigens niet over je kind ‘entertainen’. Daardoor kan het juist gebeuren dat je kind juist steeds meer aandacht van jou wil en spel een afleiding wordt van zijn gevoelens. Spel op de manier die ik aan draag is dus ook geen afleiding van gevoelens, maar helpt juist door onze liefdevolle aanwezigheid om diep van binnen gebeurtenissen te verwerken en daadwerkelijk tot rust te komen. 

"Spel + Verbinding helpt kinderen gebeurtenissen te verwerken!"

En zo bloeien onze kinderen weer op. Met volop energie en vreugde kan ze makkelijker leren, heeft ze meer zin om met ons mee te werken, slaapt ze beter en zit ze lekkerder in haar vel. Ze kan de dagelijkse gebeurtenissen in onze veilige aanwezigheid verwerken en werkelijk van binnen tot rust komen. Zodat ze weer in balans komt en weer haar vrolijke zelf kan zijn, waardoor ze uiteindelijk (hoe ironisch!) veel langer zelfstandig kan spelen!

Ok, ok, maar hoe doe je dat, samen spelen? 

We kunnen door vele vormen van spel ons kind helpen gebeurtenissen te verwerken. Een belangrijke vorm van spel is om hem jouw onverdeelde aandacht en interesse in zijn spel te geven. En het helpt om deze Samen Speeltijd regelmatig te doen! Juist belangrijk is om je kind te volgen in zijn spel.

Speel daarom (als je kan) regelmatig samen met je kind, korter of langer, maar vooral juist als ze tot “rust moeten komen” of als je wilt dat ze daarna zelfstandig gaan spelen. Niet alleen zullen ze je dankbaar zijn, maar ook zullen ze vaker mee willen werken, minder agressief zijn, meer in balans kunnen komen en vaker zelfstandig spelen. En pssst.. daardoor heb jij weer heerlijk meer tijd om je eigen dingen te doen!

Over de auteur: Chris Muller, MSc, BTA is psychologe, counselor in de Transactionele Analyse, Aware Parenting-instructeur (level 2) en moeder. Ik geef  trainingen, de Aware Parenting Opleiding en 1-op-1 begeleiding. Met veel liefde helpt ze je in het respectvol omgaan met kinderen EN jezelf. Het is haar passie dat jij meer plezier en meer verbinding met je kind EN met jezelf ervaart! Kijk voor gratis tips hier.

Foto: Kim Captein
Door: Chris Muller