Zindelijkheidsproblemen bij kinderen

Er heerst helaas nog steeds een ontzettend taboe op zindelijkheidsproblemen bij kinderen. Kinderen schamen zich en zowel ouders als kind hebben het gevoel te falen. Ik ging daarom op onderzoek uit naar meer informatie over dit thema en kwam uit bij de urotherapeuten van ZGT Almelo en Hengelo. 

Met wie hebben wij het genoegen?

Ik ben Wendy Kok, kindercontinentie verpleegkundige, werkzaam op de plas en poep poli en kinderafdeling van ZGT Almelo en Hengelo. In ZGT van Hengelo hebben we een plas en poep poli waar ik samen met 2 andere collega’s werk. We zien daar kinderen tot 18 jaar met allerlei plas en poep problemen. Voorbeelden zijn verlate zindelijkheid, natte en of vieze broeken overdag, bedplassen. Kinderen met veelvuldig blaasontstekingen. Wendy en haar collega's werken landelijk samen in een team van urotherapeuten. 

Wat kunnen ouders doen om hun kind te helpen zindelijk te worden?

Tegenwoordig werken ouders veel, gaan kinderen naar de opvang en naar opa’s en oma’s. Daardoor missen ouders het moment dat het kind het potje interessant vinden. Want dat is het moment dat je als ouders actie moet ondernemen. Potje in de woonkamer zetten, kind er na ieder drink/slaapmoment op zetten. Je kind in de blote billen laten lopen, werkt ook goed, dan merken, voelen en zien ze wat er gebeurt. Laat zien dat je zelf ook naar de wc gaat, laat de deur open. Doe ook luchtig over stank, niet van ooo wat stink jij… kan negatief zijn voor een kind, maak grapjes. Er zijn ouders die komen in actie als ze een uitnodiging van de basis school krijgen. En als je kind dan net in de koppigheid fase zit wordt het wat lastiger.

Gebruik als ouder ook je “nuchtere” verstand. Heb je een “lui” kind dat zich niet interesseert voor de wc maar het eigenlijk wel kan, dan heb je geduld nodig. Het kind moet het uiteindelijk wel zelf doen. Ik zeg altijd, al ga je op je kop staan, als je kind het niet wil dan doet hij/zij het niet. Je kunt er als ouder voor zorgen dat ze het wel interessant gaan vinden. Dat doe je door beloningen er tegen over te zetten, dus als jij bijvoorbeeld gaat proberen te plassen na het drinken. Dan mag je een knikker in de pot doen en bij 15 knikkers gaan we cakejes bakken of een spel doen. Belangrijk is dat een kind het moet begrijpen, een broek zelf moet kunnen openen. Er zijn ook ouders die vinden dat een kind van 6 alles zelfstandig moet kunnen, zo werkt het dus niet. Veel kinderen hebben op die leeftijd nog sturing en aanmoediging nodig.

Straffen heeft geen zin, draai het om, als je bv na de maaltijd probeert/tijd neemt om te gaan poepen mag je 15 min gamen. Als een kind ouder is, bijvoorbeeld 10, dan kun je ze ook aanspreken op hun eigen verantwoordelijkheid. “Vreemde ogen” wil dan heel goed helpen. Wij maken afspraken met de kinderen en bellen ook met ze om het te checken. Als ze dan aan de slag gaan met onze tips en adviezen zien we meestal resultaat. Dat hebben ze dan zelf bereikt en daar mogen ze dan ook trots op zijn. Als scholen vragen hebben over een kind dan zijn wij ook bereid om met de leraren te overleggen, als ouders daar toestemming voor geven.

Wat zijn belangrijke momenten en signalen voor ouders?

Mijn kind plast nog in bed, help!

Als een kind op 5/6 jarige leeftijd nog in bed plast kan je als ouders je kind opnemen. Dat houdt in dat je hem of haar uit bed haalt als hij 1,5/2 uur geslapen heeft. Je laat hem/haar dan plassen en hoopt dan dat de luier verder droog blijft of minder nat is en je het bed droog houdt. Ook de kalender methode kan helpen. Je maakt samen een kalender en houd alle nachten bij, hoe het gaat. Hier worden kinderen bewust van het probleem.  Een volgende stap kan de plaswekker zijn, die kun je online kopen en meestal wordt deze vergoed als je aanvullend bent verzekerd en je kind 7 is.

Kijk hier voor een groot aanbod plaswekkers. 

Heeeeel belangrijk is dat een kind overdag een goed drink en plas ritme heeft. Dus op ieder “normaal” tijdstip drinkt maar ook gaat plassen. Kinderen neigen naar ‘s ochtends (bijna) niets te drinken en halen ’s middags/ ‘s avonds de schade in. Met als gevolg nog te drinken vlak voor het slapen gaan en als je dan niet wakker kunt worden om te plassen en of het niet in je blaas past wordt je nat. Ouders hebben ook een voorbeeld functie; hoe vaak ik wel niet hoor, tja ik drink ’s ochtends ook niet, heb ik nog geen zin….. tja… Goed voorbeeld doet goed volgen.

Werkt dit thuis niet dan kun je aan je huisarts een verwijzing vragen.

Wanneer komen kinderen bij jullie op de poli?

Ouders en kinderen komen bij ons als ze thuis met hulp van de huisarts en of GGD er niet uitkomen of extra ondersteuning nodig zijn. De hulpvraag kan erg wisselen van nog niet zindelijk zijn op 4 jarige leeftijd, als nog natte of vieze broeken hebben. Urine weg infecties, buikpijn klachten, obstipatie, bedplassen. Als een kind 4 wordt mag het naar school, maar vele scholen weigeren kinderen die nog niet (helemaal) zindelijk zijn. Dus dan heb je al snel een probleem. Een voorbeeld waarom een kind nog niet zindelijk is kan zijn omdat hun blaas overactief is. Deze kinderen plassen kleine beetjes en heel vaak. Dus meer dan 12x per dag. Als je als kind zo vaak je spel moet onderbreken om te plassen dan ga je proberen op te houden. Dat kunnen deze kinderen niet, dus natte broeken.

Waar moet ik naartoe voor een doorverwijzing?

Kinderen komen bij ons na een verwijzing van de huisarts. Ze krijgen dan een vragen lijst thuis opgestuurd die ze met ouders samen invullen. Daarbij zit ook een plas en poep dag boek. Heel erg belangrijk maar o zo moeilijk om bij te houden. Je houdt dan een hele dag bij wat je drinkt en wat je plast. Weet jij nog wanneer en hoe vaak je de afgelopen week hebt gepoept? Vast niet, daarom houd je dat bij in een dagboek. Daaruit halen wij waarde volle informatie. Hoe vaak plas en poep je? En hoe groot zijn jouw plassen dan? Past dat bij de leeftijd?

In het eerste gesprek bij ons nemen we alles door, over het plassen en poepen, hoe de nachten gaan, hoe is de gezinssituatie, school. Je snapt wel dat dit niet iets gemakkelijks is om over te praten. Ik vertel dan altijd dat ik de hele dag over plas en poep praat. Ze kijken mij dan aan met grote ogen… en dan beginnen ze vaak wel. Ieder kind is uniek en daar passen wij onze benadering op aan. De kinderarts kijkt ook mee en samen maken we dan een plan.

Ook vragen wij de kinderen om op een soort computer wc te plassen, als ze dat kunnen. Daarmee meten we de kracht van de straal en hoeveel een kind plast. Vervolgens meten we met een echo of de blaas leeg is.

Kinderen en ouders gaan na het gesprek met huiswerk naar huis. Tja…je moet er wel wat voor doen! Dat kan zijn dat ze het advies krijgen om meer te drinken, vaste tijden naar de wc. Een voeten bankje gebruiken bij de wc. Een vervolg kan ook zijn dat ze in de plas of poep klas komen. Dat houdt in dat ze een halve dag in het ziekenhuis komen om te trainen in kleine groepjes. Zo zien de kinderen dat ze niet de enige zijn met een plas en/of poep probleem. Voor ouders is dat ook een mooi moment om ervaringen uit te wisselen. Natuurlijk ontbreekt de uitleg waarom en hoe dit alles in het lichaam werkt niet. Een verwijzing naar de psycholoog en of kinderbekken fysiotherapeut behoort ook tot de mogelijkheden. Naast de urotherapeut zijn ook de kinderarts, uroloog, psycholoog en kinderbekkenfysiotherapeut betrokken bij de behandeling. Zo nodig wordt het probleem van het kind in multidisciplinair verband besproken.

Poep en plas training

We doen veel van de begeleiding telefonisch zodat kinderen zo weinig mogelijk school missen.

Soms zijn de “problemen” uitgebreider dat we in overleg moet ouders en kind ervoor kiezen om het kind op te nemen een aantal dagen in het ziekenhuis. Dat is natuurlijk heftig! Gelukkig hebben we op de kinderafdeling lieve collega’s en een super leuke speelkamer.

Dan hebben we ook nog een speciale training voor kinderen met bed plasproblemen. Als het thuis niet lukt om droog te worden, dan komen de kinderen 4 nachten in het ziekenhuis slapen en leren ze hoe ze thuis verder kunnen trainen met daarbij wekelijks telefonisch contact met ons. Het is natuurlijk vreselijk spannend om hier voor opgenomen te worden. Maar geloof me, het is soms net kamp. Ze hebben veel lol samen en houden na de opname vaak contact onderling om te volgen hoe het met hun lotgenoten gaat.

En dan die blije gezichten als het gelukt is, super trots zijn ook wij dan!

Lees hier meer over de poli van ZGT en klik hier om te zien waar bij jou in de buurt urotherapeuten werkzaam zijn!